Acupunctuur bij vruchtbaarheid: wat zegt de wetenschap?
Sinds 2003 weten steeds meer mensen met problemen op het gebied van vruchtbaarheid de weg naar onze praktijk te vinden. Acupunctuur wordt wereldwijd ingezet bij vruchtbaarheidstrajecten, met of zonder medische verklaring. Het wordt toegepast bij zowel natuurlijke conceptie als bij IUI, IVF of ICSI, bij vrouw én man.
Kritiek
Met het toenemen van de belangstelling voor acupunctuur bij vruchtbaarheid, zijn er ook met enige regelmaat kritische geluiden te horen. Sceptici beweren dat succesvolle behandelingen louter toe te schrijven zijn aan het zogeheten placebo-effect. Het zou flauw zijn om als reactie alleen te wijzen op de eeuwenoude praktijk van de traditionele Chinese geneeskunde. Dat is ook niet nodig, want er is veel wetenschappelijk onderzoek verricht naar de effectiviteit van acupunctuur.
Overzicht onderzoeken
In dit artikel geven we een overzicht van onderzoeken op het gebied van:
- acupunctuur bij IVF;
- acupunctuur en natuurlijke conceptie;
- acupunctuur bij stress en angst;
- acupunctuur en miskramen;
- acupunctuur en mannelijke vruchtbaarheid.
Chinese kruiden
Bij enkele onderzoeken is ook de toepassing van Chinese kruiden meegenomen. Voor wie zich er verder in wil verdiepen geven we bij de meeste onderzoeken (enkele zijn niet openbaar beschikbaar) een link naar de bron, zodat ieder voor zichzelf een conclusie kan trekken. Aan het einde van dit artikel geven we de onze, na het schetsen van enige kanttekeningen.
Acupunctuur en IVF: Onderzoek naar effectiviteit
Positieve resultaten
- Paulus et al. (2002)
Dit onderzoek, gepubliceerd in Human Reproduction, bestudeerde de effecten van acupunctuur bij 160 vrouwen die IVF ondergingen. Het resultaat was een interessant hogere zwangerschapskans (42,5%) bij vrouwen die acupunctuur ontvingen rondom de embryo-transfer, vergeleken met 26,3% in de controlegroep.
Lees meer op PubMed. - Shen et al. (2015)
In deze meta-analyse werden gegevens uit meerdere studies samengevoegd om de effectiviteit van acupunctuur bij IVF te evalueren. Het resultaat was een licht verhoogde kans op klinische zwangerschappen en een hogere kans op levend-geboorte.
Bekijk het onderzoek op PubMed. - Dieterle et al. (2006)
In een studie van Dieterle et al. (2006) werd onderzocht hoe acupunctuur tijdens de luteale fase van de menstruatiecyclus de resultaten van IVF en ICSI beïnvloedt. Het onderzoek betrof 225 vrouwen, waarbij één groep traditionele Chinese acupunctuur kreeg en de andere placebo-acupunctuur. De resultaten toonden aan dat de groep met echte acupunctuur hogere percentages klinische zwangerschappen (33,6%) en doorgaande zwangerschappen (28,4%) had, vergeleken met de controlegroep (15,6% en 13,8%).
Meer details zijn te vinden via PubMed. - Hullender Rubin et al. (2013)
Deze studie toonde aan dat vrouwen die IVF combineerden met acupunctuur en Chinese kruiden een hoger percentage levend-geboorte hadden (61%) in vergelijking met de controlegroep die alleen IVF onderging (48%). Dit was gebaseerd op een retrospectieve cohortanalyse van 1231 patiëntendossiers. De studie benadrukte het potentiële voordeel van het toevoegen van een holistische benadering aan conventionele vruchtbaarheidsbehandelingen.
Lees meer op PubMed.
Onduidelijke resultaten
- Manheimer et al. (2008)
Deze systematische review van 13 studies met in totaal 2.500 vrouwen vond dat acupunctuur rondom embryo-transfer de kans op zwangerschap licht verhoogde, al waren de resultaten niet eenduidig.
Lees meer in The BMJ. - Cochrane review (2013)
Een review van 28 studies met 3.000 vrouwen wees uit dat de resultaten over het effect van acupunctuur op IVF inconsistent waren. Sommige onderzoeken vonden voordelen, terwijl andere geen verschil rapporteerden.
Bekijk het Cochrane artikel.
Negatieve resultaten
- Smith et al. (2018)
Een onderzoek met 824 vrouwen vond geen significant verschil in zwangerschapskansen tussen vrouwen die acupunctuur ontvingen en de vrouwen die schijn-acupunctuur ondergingen. Dit suggereert dat het effect mogelijk meer te maken heeft met placebo dan met daadwerkelijke fysiologische veranderingen. Bekijk het artikel op ScienceDaily.
Acupunctuur en natuurlijke conceptie
Acupunctuur wordt niet alleen toegepast bij IVF maar ook om de kans op op natuurlijke conceptie te vergroten. Daarbij gaat het niet altijd om mensen met een medische voorgeschiedenis op het gebied van vruchtbaarheid, maar bijvoorbeeld ook om vrouwen die relatief wat ouder zijn.
Onderzoek bij natuurlijke conceptie
- Scoping review (2023)
Een scoping review onderzocht 310 studies over acupunctuur bij natuurlijke conceptie. Het onderzoek richtte zich vooral op vrouwelijke onvruchtbaarheid door PCOS, ovulatiestoornissen en LUFS, terwijl studies over mannelijke onvruchtbaarheid en andere oorzaken beperkt waren. Acupunctuur bleek effectiever dan HCG alleen en vergelijkbaar in combinatie met HCG. Hoewel acupunctuur veelbelovend is, zijn beter ontworpen studies nodig voor duidelijke conclusies.
Lees de studie op Frontiers in Medicine.
Onderzoek bij IUI
- Tel Aviv University (2015)
Een studie met 65 vrouwen die een intra-uteriene inseminatie (IUI) ondergingen en acupunctuur en Chinese kruiden combineerden, toonde een hogere zwangerschapskans van 65,5%, vergeleken met 39,4% in de controlegroep.
Lees de studie.
Acupunctuur en emoties
Naast de fysieke voordelen kan acupunctuur ook effectief zijn in het verlagen van stress en het verbeteren van het emotioneel welzijn. Dit is van groot belang voor vrouwen die zwanger proberen te worden en zich daarbij vaak gestrest en emotioneel belast voelen.
Verminderen van stress en angst
- Liu et al. (2015)
Het onderzoek van Liu et al. (2015) toonde aan dat acupunctuur effectief kan zijn in het verlagen van stresshormonen zoals cortisol, wat cruciaal is voor vrouwen die emotionele stress ervaren tijdens vruchtbaarheidsbehandelingen. Het verlagen van cortisol kan helpen bij het verminderen van angst en stress, twee veelvoorkomende factoren die de vruchtbaarheid negatief kunnen beïnvloeden. Dit effect is vooral belangrijk voor vrouwen die acupunctuur gebruiken als aanvullende behandeling tijdens IVF of andere vruchtbaarheidsbehandelingen. - Smith et al. (2019)
In een studie die acupunctuur behandelingen vergeleek met placebo bij vrouwen die onder behandeling stonden voor vruchtbaarheidsproblemen, werd een aanzienlijke afname in stress gerapporteerd bij vrouwen die acupunctuur ontvingen, wat hun algehele welzijn verbeterde. Dit zou indirect de vruchtbaarheid kunnen bevorderen, aangezien hoge stressniveaus vaak een negatieve invloed hebben op hormonale balans en ovulatie.
Lees de studie in Fertility and Sterility. - Zhang et al. (2013)
Deze studie toonde aan dat acupunctuur bij vrouwen met stressgerelateerde vruchtbaarheidsproblemen niet alleen de symptomen van angst verminderde, maar ook de kans op zwangerschap verhoogde.
Meer lezen op PubMed.
Acupunctuur en miskramen
Acupunctuur en Chinese kruiden worden ook toegepast bij vrouwen met herhaalde miskramen. Hierbij gaat het om het ondersteunen van een gezonde zwangerschap door hormonale balans, bloedcirculatie en stressmanagement te verbeteren. Hoewel meer onderzoek nodig is om de effectiviteit volledig te onderbouwen, lijkt Chinese geneeskunde een waardevolle aanvulling te zijn op conventionele behandelingen.
Onderzoek Chinese kruiden
- Systematische review (2024) - Chinese kruiden en herhaalde miskramen
Een systematische review van verschillende studies onderzocht het gebruik van Chinese kruiden, zoals Shou Tai Wan, in combinatie met conventionele behandelingen zoals progesteron bij vrouwen met herhaalde miskramen. De analyse toonde aan dat het gebruik van deze kruidenformules leidde tot een hogere kans op een levend-geboortepercentage, en vrouwen die de kruiden gebruikten, hadden minder vaak een miskraam dan vrouwen die alleen conventionele behandelingen kregen. De onderzoekers benadrukten echter methodologische uitdagingen, zoals het ontbreken van dubbelblinde studies en de variatie in gebruikte kruidenformules.
Lees meer op ScienceDirect. - Systematische Review (2020) - Chinese kruiden en herhaalde miskramen
In 2020 vond een eerdere systematische review van 41 studies met meer dan 3.660 vrouwen plaats, met vergelijkbare resultaten.
Lees meer op Wiley Online Library.
Onderzoek Chinese kruiden en acupunctuur
- Yang et al. (2013): Chinese kruiden en acupunctuur bij herhaalde miskramen
In een studie gepubliceerd in BMC Complementary and Alternative Medicine onderzochten Yang et al. (2013) het effect van traditionele Chinese geneeskunde (TCG), waaronder kruidenformules zoals Shou Tai Wan en Bu Zhong Yi Qi Tang, gecombineerd met acupunctuur, bij vrouwen met een verhoogd risico op herhaalde miskramen. De onderzoekers vonden dat vrouwen die deze behandelingen kregen een hogere kans hadden op een succesvolle zwangerschap. De kruiden werden ingezet om de baarmoeder te versterken, stress te verminderen en de bloedcirculatie naar de voortplantingsorganen te verbeteren. Hoewel deze resultaten veelbelovend zijn, wordt verder onderzoek aanbevolen om de effectiviteit en toepassing van deze therapieën beter te onderbouwen.
Lees het volledige onderzoek hier. - Hullender Rubin et al. (2013): IVF, acupunctuur en Chinese kruiden
Eerder genoemd in dit artikel. Het biedt ook waardevolle inzichten voor vrouwen met herhaalde miskramen. Vrouwen die Chinese kruiden en acupunctuur combineerden met hun IVF-behandeling hadden een hoger percentage levend-geboorte (61%) in vergelijking met de controlegroep (48%). Deze aanpak kan ook relevant zijn voor vrouwen die een natuurlijke zwangerschap nastreven na eerdere miskramen.
Lees de volledige studie hier.
Onderzoek naar acupunctuur en mannelijke vruchtbaarheid
Ook mannen bezoeken onze praktijk voor behandelingen op het gebied van vruchtbaarheid. Net als bij vrouwen gaat het hierbij om het verminderen van stress, naast het stimuleren van de doorbloeding naar de geslachtsorganen, wat kan bijdragen aan een betere zaadproductie. Daarnaast speelt verbetering van spermakwaliteit een rol, evenals het verminderen van infecties in de prostaat en andere reproductieve organen.
Onderzoeken naar beïnvloeding mannelijke vruchtbaarheid
Zhang et al. (2024)
Het onderzoek uit International Medicine News and Analysis bespreekt de effectiviteit van acupunctuur bij mannelijke onvruchtbaarheid door middel van een systematische review en meta-analyse. Acupunctuur bleek aanzienlijk bij te dragen aan verbeteringen in sperma-gerelateerde parameters, waaronder spermaconcentratie, beweeglijkheid en overlevingskansen.De studie vergelijkt acupunctuurbehandelingen, alleen of in combinatie met traditionele Chinese geneeskunde, met standaard westerse medische interventies. Hoewel de conclusies veelbelovend zijn, wordt verder onderzoek aanbevolen om de toepasbaarheid breder te bevestigen.
Bron: Integrative Medicine in Nephrology and Andrology.
Pei et al. (2005)
In een gerandomiseerde gecontroleerde studie gepubliceerd in Fertility and Sterility werden 28 onvruchtbare mannen met afwijkingen in sperma behandeld met acupunctuur. De resultaten toonden een verbetering in het aantal normale spermacellen en de algehele motiliteit.
Bron: Bekijk het onderzoek op PubMed.
Siterman et al. (2000)
Deze studie onderzocht de effecten van acupunctuur bij mannen met subfertiliteit veroorzaakt door infecties of ontstekingen. Na 10 sessies acupunctuur werd een verbetering in het aantal normale zaadcellen en een afname van oxidatieve schade waargenomen. Dit wijst op het vermogen van acupunctuur om de spermakwaliteit te verbeteren.
Bron: Meer informatie op ScienceDirect.
Dieterle et al. (2009)
Een gerandomiseerd, placebogecontroleerd onderzoek richtte zich op mannen met ernstige oligoasthenozoöspermie (lage zaadceldichtheid en verminderde motiliteit). De resultaten toonden dat acupunctuur een positief effect had op spermakwaliteit, inclusief verbetering in motiliteit en het percentage morfologisch normale spermacellen. Dit onderzoek benadrukt de potentiële rol van acupunctuur bij de behandeling van mannelijke onvruchtbaarheid, maar verdere studies zijn nodig om de resultaten te bevestigen en de onderliggende mechanismen te verduidelijken.
Bron: Fertility and Sterility.
Kanttekeningen bij onderzoek naar acupunctuur bij vruchtbaarheid
Dubbelblind onderzoek is lastig
Acupunctuur is moeilijk te onderzoeken via dubbelblinde studies, de gouden standaard in medisch onderzoek. Bij een acupunctuurbehandeling weet de behandelaar altijd welke punten worden geprikt. Schijn-acupunctuur, waarbij naalden oppervlakkig of op onjuiste punten worden geplaatst, kan een placebo-effect creëren, maar is niet volledig vergelijkbaar met een echte controlegroep.
Individuele behandelingen vs protocollen
Elke patiënt krijgt een unieke behandeling op basis van diens specifieke klachten en diagnose. Waar medische behandelingen vaak uniform zijn, is acupunctuur sterk gepersonaliseerd. Dit maakt het lastig om gestandaardiseerde protocollen te gebruiken in wetenschappelijk onderzoek.
Tijdens onze behandelingen volgen we de in onderzoek beschreven protcollen zo zorgvuldig mogelijk. We passen deze protocollen aan op basis van de specifieke situatie en zorgen ervoor dat elke behandeling persoonlijk en zo effectief mogelijk is. Zo kunnen we behandelingen aanbieden die wetenschappelijk onderbouwd zijn én afgestemd op de behoeften van elke patiënt.
Complexiteit van effecten
Acupunctuur heeft invloed op meerdere niveaus, waaronder hormonale balans, emotioneel welzijn en fysieke doorbloeding. Deze holistische aanpak is moeilijk te meten met conventionele medische onderzoeksmethoden, die vaak gericht zijn op één specifiek mechanisme.
Wat kunnen we concluderen?
De hierboven beschreven uitdagingen bij onderzoek staan een eenduidige conclusie in de weg. Uit de meeste resultaten blijkt dat acupunctuur voordelen kan bieden, zowel aan mannen als aan vrouwen die proberen zwanger te worden, via IVF of bij natuurlijke conceptie.
Hoewel sommige studies geen significant effect vinden, wijzen veel andere op een gunstig resultaat. De persoonlijke benadering van acupunctuur maakt het tot een waardevolle aanvulling op reguliere behandelingen, maar methodologische beperkingen in onderzoek blijven een uitdaging.
Wat voor ons zeker is, is dat acupunctuur een veilige en ontspannende therapie biedt die door veel patiënten als ondersteunend wordt ervaren en die kan bijdragen aan zowel de emotionele als fysieke aspecten van je vruchtbaarheidstraject. De vele positieve ervaringen van onze patiënten en de schoenendozen waarin we alle ontvangen bedank- en geboortekaartjes bewaren, getuigen daarvan.
Heb je vragen of wil je weten hoe acupunctuur jouw kinderwens kan ondersteunen? Neem contact met ons op voor een persoonlijk consult!
Gilles Stoop, Acupuncturist.nl